Zasadniczym celem ochrony krajobrazu w okolicach Chełma jest zabezpieczenie wszystkich wartości przyrodniczych, których dotychczasowa gospodarka nie zdołała przekształcić lub zniszczyć. Realizowane jest to poprzez tworzenie parków i obszarów chronionego krajobrazu.
Wpis ten jest częścią serii o rezerwatach przyrody na Lubelszczyźnie.
Spis treści (kliknij by przejść)
Ochrona przyrody
Na terenie powiatu chełmskiego utworzono dwa parki krajobrazowe i trzy obszary chronionego krajobrazu, a także 9 rezerwatów przyrody:
Rezerwat przyrody Stawska Góra
- Gmina: Chełm
- Nadleśnictwo: poza granicami
- Powierzchnia: 4,00 ha
- Rok utworzenia: 1956
- Rodzaj: florystyczny
Rezerwat „Stawska Góra” utworzony w 1956 r. leży w pobliżu miejscowości Staw. Garb ten pokryty jest murawami kserotermicznymi z wyraźnymi oznakami sukcesji krzewów. Ostoja zawiera również murawy bezpośrednio przylegające do rezerwatu. Ostoja położona jest na Wyżynie Lubelskiej, niedaleko Chełma. Zajmuje szczyt Góry Czubatki wznoszącej się nad doliną rzeki Garki. Ostoja utworzona została w celu ochrony murawy kserotermicznej zajmującej około 70% powierzchni terenu. Murawy te są bardzo cennym siedliskiem z europejskiego punktu widzenia. Na małej powierzchni rośnie tu ponad 200 gatunków roślin naczyniowych, w tym wiele gatunków rzadkich roślin ciepłolubnych m.in. miłek wiosenny, zawilec wielkokwiatowy, goryczka krzyżowa oraz pierwiosnka lekarska. Ostoja jest jednym z dwóch w województwie lubelskim stanowisk dziewięćsiłu popłocholistnego – gatunku cennego dla ochrony przyrody w Europie. Rośnie tu również ważny dla Europy storczyk – obuwik pospolity.
Rezerwat przyrody Bachus
- Gmina: Sawin
- Nadleśnictwo: Chełm
- Powierzchnia: 82,59 ha
- Rok utworzenia: 1958
- Rodzaj: leśny
Rezerwat „Bachus” chroni cenny fragment zbiorowiska leśnych o charakterze naturalnym z dębem bezszypułkowym na granicy zasięgu. Malowniczy krajobraz tworzą tu liczne kłody martwego drewna. Poza wspaniałym drzewostanem w rezerwacie występuje wiele rzadkich gatunków runa, jak np.: turówka leśna (żubrówka), widłak wroniec, podkolan biały i zielonawy, wawrzynek wilczełyko. W runie stwierdzono łącznie ok. 180 gatunków roślin.
Rezerwat przyrody Serniawy
- Gmina: Sawin
- Nadleśnictwo: Sobibór
- Powierzchnia: 37,26 ha
- Rok utworzenia: 1965
- Rodzaj: leśny
Chroniący stary drzewostan na siedliskach łęgowych, olsowych i grądowych. Urozmaiceniem leśnego krajobrazu jest niewielki strumień przepływający przez północną część rezerwatu. Poza wieloma pomnikowymi jesionami i dębami interesujące w rezerwacie jest runo leśne z wieloma rzadkimi gatunkami roślin. Do ciekawszych gatunków należą: żywiec cebulkowy i gruczołowaty, listera jajowata, wydmuchrzyca zwyczajna. Charakterystycznym elementem runa jest masowo rosnący bluszcz pospolity.
Rezerwat przyrody Wolwinów
- Gmina: Miasto Chełm
- Nadleśnictwo: Chełm
- Powierzchnia: 1,12 ha
- Rok utworzenia: 1972
- Rodzaj: leśny
Rezerwat obejmuje niewielki fragment kompleksu leśnego Borek z śródleśną polanką w postaci murawy, na której występowało wiele rzadkich roślin stepowych. Niewielka powierzchnia polany oraz bierna ochrona spowodowały wkroczenie na polanę roślinności krzewiastej i zanik większości ciekawych gatunków roślin kserotermicznych. Przeprowadzone w ostatnich latach zabiegi mają na celu próbę regeneracji zbiorowiska. Obecnie w rezerwacie występuje m.in. wisienka karłowata i gorysz alzacki.
Rezerwat przyrody Brzeźno
- Gmina: Dorohusk i Chełm
- Nadleśnictwo: Chełm
- Powierzchnia: 157,78 ha
- Rok utworzenia: 1973
- Rodzaj: torfowiskowy
Przedmiotem ochrony są tutaj torfowiska węglanowe oraz rzadko spotykane gatunki roślin i zwierząt. Rezerwat ten jest częścią kompleksu torfowisk położonych wokół Chełma. Torfowiska są istotnym elementem ekosystemu. Roślin, które pojawiają się na tym obszarze to na przykład kłocia wiechowata oraz turzyca Buxbauma.
Rezerwat przyrody Żmudź
- Gmina: Żmudź
- Nadleśnictwo: Chełm
- Powierzchnia: 5,81 ha
- Rok utworzenia: 1980
- Rodzaj: florystyczny
Na terenie rezerwatu występują 122 gatunki roślin naczyniowych, wśród nich 7 objętych jest ochroną ścisłą oraz 4 objęte ochroną częściową. Powojnik prosty, pluskwica europejska, miłek wiosenny, zawilec wielkokwiatowy, goryczka krzyżowa, len złocisty, buławnik wielkokwiatowy, to tylko niektóre z osobliwości przyrodniczych tego urokliwego zakątka. Na szczególną uwagę zasługuje len złocisty. Ten rzadki gatunek ma w rezerwacie najbogatsze stanowisko w Polsce. W obrębie rezerwatu znajduje się również cmentarz jeńców radzieckich z okresu II wojny światowej.
Rezerwat przyrody Roskosz
- Gmina: Kamień, Dorohusk
- Nadleśnictwo: Chełm
- Powierzchnia: 472,79 ha
- Rok utworzenia: 1990
- Rodzaj: torfowiskowy
Przedmiotem ochrony są torfowiska węglanowe z unikalną florą i fauną. Występują 504 gatunki roślin naczyniowych, w tym 37 objęte ochroną prawną. Gatunki rzadkie: starzec cienisty, marzyca ruda, tłustosz pospolity odm. dwubarwna, nasięźrzał pospolity, turzyce Buxbauma, Davalla. Ostoja ptaków wodno-błotnych: wodniczki, błotniaka łąkowego, bąka, derkacza, kulik wielkiego, sowy błotnej, żurawia.
Rezerwat przyrody Bagno Serebryskie
- Gmina: Chełm, Ruda Huta
- Nadleśnictwo: poza granicami
- Powierzchnia: 376,62 ha
- Rok utworzenia: 1991
- Rodzaj: leśny
Obecność wapiennego podłoża sprzyja wegetacji roślin wapniolubnych, spośród których warto wymienić: pełnika europejskiego, głowienkę wielokwiatową, storczyka kukawkę, zawilca wielkokwiatowego oraz goryczki krzyżową i wąskolistną. Na szczególną uwagę zasługują występujące w podtopionych miejscach zwarte łany marzycy rudej i kłoci wiechowatej, rzadkich gatunków pochodzenia atlantyckiego.
Na terenie rezerwatu stwierdzono ponad 60 gatunków ptaków chronionych, w tym ponad 30 lęgowych. Wśród nich wiele gatunków należy do ginących i zagrożonych wyginięciem. Do najrzadszych i najciekawszych należą: wodniczka, kulik wielki, dubelt, błotniak popielaty, brodziec krwawodzioby, kobuz, podróżniczek, bąk. Jest to obszar szczególnie ważny dla ptaków wodno-błotnych, uznanie go za chroniony jest szczególnie ważne dla ochrony wodniczki w Europie.
Rezerwat przyrody Torfowisko Sobowice (Zawadówka)
- Gmina: Chełm
- Nadleśnictwo: Chełm
- Powierzchnia: 95,46 ha
- Rok utworzenia: 2004
- Rodzaj: torfowiskowy
Rezerwat Torfowisko Sobowice został utworzony w celu zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych unikatowych źródliskowych torfowisk kopułowych z charakterystyczną sekwencją osadów torfowo-węglanowych oraz mozaiki zbiorowisk roślinności torfowiskowej i ciepłolubnej z licznymi chronionymi i rzadkimi gatunkami flory i fauny.
Zwierzyniec – atrakcje turystyczne