Lublin to ponad 700- letnie miasto zachwycające historią opowiadaną przez muzea, zabytki, tradycyjne smaki oraz legendy ukryte w uliczkach, zaułkach i murach kamienic. Zwiedzanie miasta warto rozpocząć od Starego Miasta, by podążać szlakiem historycznego bogactwa, wielokulturowych korzeni, a także wciąż żywych tradycji okresu jagiellońskiego i diaspory żydowskiej.
Spis treści (kliknij by przejść)
Co warto zobaczyć w Lublinie?
Historyczny i tajemniczy Lublin razem ze swoim Starym Miastem jest piękny i urzeka turystów swym urokiem, tym bardziej magiczne, że wyłączono je z ruchu samochodowego. Trudno wskazać te najbardziej zachwycające miejsca, podpowiadamy więc gdzie na pewno trzeba być, aby choć trochę poznać Miasto Inspiracji.
Zamek
Został wybudowany w XIV wieku za panowania Kazimierza Wielkiego. Na Wzgórzu Zamkowym stoi w sąsiedztwie donżona i kaplicy św. Trójcy. Obecny wygląd uzyskał podczas przebudowy w 1823-1826. Dziś na zamku znajduje się Muzeum Lubelskie.
Kaplica Zamkowa pw Św. Trójcy
Kaplicę wybudowano w XIV wieku za panowania Kazimierza Wielkiego. W 1418 roku wnętrze kaplicy udekorowano bizantyjsko – ruskimi freskami, które sfinansował Władysław Jagiełło. Obecny wygląd świątynie zawdzięcza kilku przebudowom w XVI i XVII wieku.
Wieża – Donżon
Wieża została wzniesiona w XIII wieku i jest najstarszą murowaną budowlą na Wzgórzu Zamkowym. Donżon pełnił funkcje obronno – mieszkalne. Dzisiejszy wygląd zawdzięcza licznym przebudowom.
Kościół pw. Św. Wojciecha
Początkowo Kościół wraz ze szpitalem św. Łazarza były budowlami drewnianymi, które wybudowano w latach 1599-1603. W odsłonie murowanej kościół, klasztor i szpital powstały w pierwszej połowie XVII wieku. Świątynia jest jednonawowa, a jej sklepienie kolebkowe pokryto dekoracja stiukową.
Brama Grodzka
Jest częścią murów obronnych, które powstały w XIV wieku. Dzięki przebudowie dokonanej przez Dominika Merliniego w 1785 roku, z budowli obronnej stała się budynkiem mieszkalnym. Dziś w tym miejscu znajduje się Ośrodek Brama Grodzka – Teatr NN.
Brama Grodzka w Lublinie
Stary Ratusz – Trybunał
Stary Ratusz w murowanej odsłonie powstał w latach 1408-1419. Generalny remont został przeprowadzony tu w latach 1781-1787 przez Dominika Merliniego, który nadał budynkowi obecny wygląd. Dziś w tym miejscu swoją siedzibę mają władze miejskie.
Kamienica Rynek 8
W XVI wieku kamienica należała do Lubomelskich. W środku możemy podziwiać pochodzącą z XVI wieku polichromię z wizerunkiem Matki Boskiej z Dzieciątkiem, która znajduje się w sali na parterze, jak i znajdujące się w piwnicy polichromie o tematyce świeckiej. Dziś mieści się tu placówka muzealna – Piwnica pod Fortuną.
Kościół pw. św. Stanisława i Klasztor oo. Dominikanów
Kościół swój obecny wygląd posiada niezmiennie od XVII wieku. Wewnątrz znajdziemy cenne zabytki pochodzące z XVIII wieku, m.in. obraz ukazujący “Pożar miasta Lublina z 1719 roku”, kaplice: Matki Bożej Opieki,Firlejów i Tyszkiewiczów. Znajduje się tu również fragment, skradzionego w 1991 roku, Relikwii Krzyża Świętego.
Kamienica Konopniców 12
Kamienica została wybudowana przed 1512 rokiem. Na przestrzeni wieków była wiele razy przebudowywana. W środku możemy odnaleźć zachowane drewniane ozdobne stropy jak i międzyokienne półkolumny. Dziś w tym miejscu znajduje się przedszkole.
Wieża Trynitarska
Wieża swój dzisiejszy kształt zawdzięcza przebudowie w 1819 roku. W tamtym czasie służyła jako dzwonnica katedralna. Dziś w wieży znajduje się Muzeum Archidiecezjalne oraz można tu z tarasu widokowego podziwiać panoramę miasta
Wieża Trynitarska w Lublinie
Archikatedra pw. śś. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty
Kościół i kolegium jezuitów zostały ufundowane przez Bernarda Maciejowskiego. Budowę według projektu Jana Marię Bernardoniego, rozpoczęto 1586 roku. Wnętrze kościoła zdobi polichromia przedstawiająca sceny z Pisma Świętego, która została stworzona w 1757 roku przez Józefa Meyera. Po likwidacji zakonu w 1773 roku budynki należały do oo. trynitarzy, aż do roku 1805 kiedy to utworzono diecezję lubelską i kościół przeznaczono na katedrę.
Kościół pw. św. Piotra, obecnie oo. Jezuitów
Kościół został ufundowany przez Piotra Czernego i wybudowany w latach 1636-1658. Świątynia jednonawowa z węższym prezbiterium, do której w latach 1736-1739 dostawiono wieżę, a w latach siedemdziesiątych osiemnastego wieku dodano barokowe szczyty. W środku kościoła możemy podziwiać neobarokowe polichromie z XIX wieku. Od 1920 roku świątynia jest własnością jezuitów.
Kościół pw. Przemienienia Pańskiego
Kościół został wybudowany w latach 1719-1736, na planie centralno podłużnym z kwadratowym prezbiterium. W świątyni odnajdziemy ołtarze autorstwa: Jana Eliasza Hoffmana oraz obrazy Szymona Czechowicza. Obecnie znajduje się tu seminarium duchowne.
Pałac Sobieskich
Pałac wybudowano dla wojewody lubelskiego Marka Sobieskiego, w drugiej połowie XVI wieku. Poddawany kilkukrotnym przebudowom. Kiedy stał się własnością Radziwiłłów pałac został zaniedbany, a następnie sprzedany adwokatowi Boczarskiemu. Nowy właściciel w wewnątrz stworzył młyn, przez co nie zachowały się elementy dawnego wystroju.
Szkoła im. Vetterów
Szkoła powstała dzięki rodzinie Vetterów w latach 1906-1907. Zaprojektowana przez Józefa Holewińskiego i Teofila Wiśniewskiego. Do dnia dzisiejszego budynek pełni funkcje szkolne i mieści w sobie Zespół Szkół Ekonomicznych.
Budynek szkoły Vetterow w Lublinie
Kościół pw. Nawrócenia św. Pawła
Kościół pw. Nawrócenia św. Pawła i klasztor oo. bernardynów wybudowano w 1497 roku. Świątynia poddawana wielkorotnym przebudowom. Wnętrze stworzone w stylu renesansowym, znajdziemy tu osiemnastowieczne stalle w prezbiterium oraz nagrobki w nawach bocznych, są tu również przechowywane relikwie św. Walentego.
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP Zwycięskiej
Budowę kościoła i klasztoru ss. brygidek rozpoczęto w 1412 roku. Ufundowany został przez Władysława Jagiełłę. W latach 1630-1660 przeprowadzono rozbudowę kościoła oraz otoczono murem wszystkie budynki wraz z ogrodem.
Teatr im. Juliusza Osterwy
Teatr został zaprojektowany przez Karola Kozłowskiego i wybudowany w latach 1884-1886. Z zewnątrz możemy podziwiać liczne dekoracje wykonane na murach teatru. W środku znajduje się reprezentacyjny przedsionek, z którego dotrzemy na cztery kondygnacje widowni. Teatr w 1921 roku przeszedł remont generalny.
Kościół pw. św. Ducha
Kościół wybudowano razem z budynkiem szpitalnym w 1419 roku. Przez wszystkie stulecia swego istnienia, był wielokrotnie przebudowywany i remontowany. Na początku swego istnienia był świątynią przyszpitalną. Dziś jest kościołem rektoralnym, w którym mieści się siedziba Centrum Duszpasterstwa Młodzieży.
Nowy Ratusz
Budynek Ratusza wybudowano w latach 1827-1828 na miejscu spalonego kościoła i klasztoru oo. karmelitów bosych. Został zaprojektowany przez Aleksandra Groffe. Do dnia dzisiejszego w budynku znajduje się siedziba władz miejskich.
Brama Krakowska
Brama wjazdowa do miasta wybudowana w 1341 roku, która jednocześnie pełniła funkcje obronne, mieszkalne i handlowe. Na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XIX wieku została poddana renowacji, podczas której ukształtował się jej obecny wygląd. Na bramie po stronie Starego Miasta znajduje się obraz św. Antoniego, patrona miasta. Dziś w bramie znajduje się Muzeum Historii Miasta Lublina.
Baszta półokrągła zwana gotycką
Baszta została wybudowana w 1341 roku z kamienia. Swoją nazwę zawdzięcza kształtowi w jakim została wykonana. Niegdyś wchodziła w skład murów obronnych. Dzisiejszy wygląd zawdzięcza przeprowadzonym rekonstrukcjom. Basztę odnajdziemy za Bramą Krakowską.
Kościół pw. św. Józefa Oblubieńca NMP
Kościół został ufundowany przez Katarzynę z Kretków Sanguszkową. Wybudowany razem z klasztorem w latach 1635-1644 dla karmelitanek bosych. Kościół jednonawowy z prezbiterium. Obok świątyni znajdował się dwór wojewody lubelskiego Rafała Leszczyńskiego, który umieścił w nim zbór kalwiński, co nie spodobało się mieszkańcom. Dlatego po jego śmierci dwór odkupiła Katarzyna z Kretków Sanguszkowa i przyłączyła go do zabudowań klasztornych. Po pożarze kościoła św. Ducha zamieszkali tu karmelici bosy, którzy zamieszkują klasztor do dziś.
Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP z klasztorem Karmelitanek Bosych
Barokowy kościół sfinansowany przez Zofię Daniłowiczową, którego budowę zakończono na początku XVIII wieku. Świątynia powstała na planie krzyża łacińskiego, gdzie za prezbiterium znajduje się chór zakonny. Kościół jest przykładem połączenia dwóch stylów architektonicznych: barokowego z renesansem lubelskim.
Pałac Książąt Czartoryskich
Pałac wybudowano w stylu barokowym na przełomie XVII i XXVII wieku dla rodziny Czartoryskich. Powstał na planie kwadratu, z ryzalitem od strony wschodniej i dwoma alkierzami od strony zachodniej. II wojna światowa spowodowała wiele zniszczeń, przez co wnętrze zostało całkowicie przebudowane. Dziś w pałacu znajduje się Lubelskie Towarzystwo Naukowe.
Kościół pw. śś. Piotra i Pawła z klasztorem oo. Kapucynów
Kościół wraz z klasztorem wybudowano w 1733 roku. Budowle w stylu barokowym zaprojektował Karol Bay. Na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XIX wieku dobudowano neogotycką kaplicę, której wnętrze zostało zaprojektowane przez Bolesława Podczaszyńskiego.
Pomnik Unii Lubelskiej
Pomnik jest symbolem upamiętniającym zawarcie unii polsko – litewskiej, które miało miejsce 1 lipca 1569 roku. Powstał w 1826 roku z inicjatywy Stanisława Staszica, a zaprojektował go Paweł Maliński. Pomnik znajduje się na Placu Litewskim.
Pałac Lubomirskich, zwany Radziwiłłowskim
Pałac powstał w drugiej połowie XVI wieku, początkowo należał do rodziny Firlejów. Dopiero w roku 1683 znalazł się w rękach książąt Lubomirskich. W tym czasie pałac został przebudowany w stylu barokowym. Kolejna zmiana architektoniczna miała miejsce w latach 1823-1824, pałac został zamieniony na siedzibę Komisji Województwa Lubelskiego. Po pożarze w 1829 roku budowli nadano klasycystyczny charakter. Pałac skrywa w sobie interesujący wystrój malarski, ciekawe obramowania okien i drzwi oraz liczne piece.
Pałac Rządu Gubernialnego Lubelskiego
Pałac powstawał w latach 1859-1862, został zaprojektowany przez Juliana Ankiewicza. Na przestrzeni lat budynek pełnił wiele funkcji, m.in.: mieścił się tu wydział skarbowy, urząd lekarski i biura inżyniera i budowniczego RGL, skład druków i stempli. Dziś w pałacu znajduje się Wydział Psychologii UMCS.
Kościół Ewangelicko – Augsburski pw. św. Trójcy
Kościół powstawał w latach 1785-1788. Jest to świątynie jednonawowa z wielobocznie zamykanym prezbiterium i małą zakrystią. Znajdujący się tu ołtarz główny i ambona, zostały przeniesione z kościoła w Piaskach. Z pewnością warto tu zwrócić uwagę na zbiór blaszanych tablic trumiennych, które zawieszono na ścianie pod chórem. Obok kościoła znajduje się cmentarz.
Kaplica cmentarna pw. Niewiast Niosących Wonności do grobu Chrystusa
Kaplica została wybudowana w latach 1901-1903 na prawosławnej części cmentarza. Świątynia jednonawowa z prezbiterium. Zbudowana jest z dwóch kondygnacji: górna jest pw. Niewiast Niosących Wonności do Grobu Chrystusa i dolna pw. św. Eliasza. Wewnątrz znajdziemy dwudziestowieczny ikonostas.
Kaplica na cmentarzu wojskowym
Kaplica wraz z cmentarzem wojskowym powstała w 1917 roku. Zaprojektowana przez austriacką instytucję: Technische Abteilung Kaiserliche und Königliche Kreiskommando. Świątynia stworzona na planie krzyża greckiego, jednonawowa z prezbiterium zamkniętym z półkolistą absydą.
Domek odźwiernego w Ogrodzie Saskim
Domek odnajdziemy przy wejściu do Ogrodu Saskiego. Wybudowany w stylu neogotyckim razem z bramą i ogrodzeniem otaczającym ogród w 1888 roku. Pierwotnie służył jako domek stróża. Domek odźwiernego na przestrzeni lat był poddawany kilku przebudowom, mimo to zachował swój neogotycki charakter.
Katolicki Uniwersytet Lubelski
Na początku XVII wieku przy kościele św. Krzyża, wybudowano zakon dla dominikanów obserwantów. W roku 1800 zakon zlikwidowano, a budynek przejęło wojsko austriackie, które przekształciło budynek na koszary. Dopiero po zakończeniu I wojny światowej budynek klasztoru i kościół znalazły przebudowane i stały się własnością Uniwersytetu Lubelskiego, obecnie działającego jako Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II.
Kościół Garnizonowy pw. Niepokalanego Poczęcia NMP
Na początku znajdowała się tu cerkiew, która została wybudowana dla wojska i policji w latach 1904-1906. Świątynia jednonawowa, stworzona na planie prostokąta z kwadratowym prezbiterium. Dopiero w pierwszej połowie XX wieku została przebudowana na kościół, który zaprojektował Władysław Wojciechowski. Wraz z przebudową świątynia straciła wszelkie cechy charakterystyczne dla architektury cerkiewnej.
Dawna szubienica miejska
Domek kata tak nazywano kiedyś dawną szubienice miejską. Budynek istniejący do dziś powstał w drugiej połowie XVI wieku. W tamtym czasie wszystkie egzekucje odbywały się na zewnątrz, znajdujące się w budynku pomieszczenia były użytkowane przez kata.
Kościół Mariawitów pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy
Kościół został ufundowany przez wspólnotę Mariawitów. Wybudowany w 1906 roku na planie prostokąta. Składa się z dwóch kondygnacji, na najniższej znajdowały się sale szkolne, mieszkania, a na drugiej kondygnacji kościół. Świątynia została rozbudowana w latach dwudziestych XX wieku.
Dwór na Bielszczyźnie zw. Chrzanowskich
Dwór pochodzi z drugiej ćwierci XVII wieku. Jego nazwa pochodzi od nazwiska właścicieli – Bielskich. Stworzony na planie prostokąta. Dwór został przebudowany i odnowiony w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku. Obecnie mieści się tu siedziba Automobilklubu Lubelskiego. Parter przystosowano na potrzeby lokalu gastronomicznego.
Kościół pw. św. Eliasza Proroka
Kościół powstał w latach 1740-1744. Zaprojektowany przez Pawła Antoniego Fontane, stworzony na planie owalnym z prostokątnym prezbiterium. Do nawy przyłączone są cztery kaplice na planie okręgów.
Jeszywas Chachmej Lublin
Lubelska Szkoła Mędrców – założona przez Majera Jehudę w 1930 roku. W tamtym czasie była to największa uczelnia talmudyczna na świecie. Budynek szkoły został zaprojektowany przez Agenora Smoluchowskiego. W 1939 roku Jesziwa zostaje zamknięta przez hitlerowców, a po wojnie znajdowało się tu Collegium Maius Akademii Medycznej. Dziś miejsce to należy do warszawskiej Gminy Żydowskiej.
Kościół pw. św. Mikołaja
Kościół znajduje się na wzgórzu Czwartek. Dzisiejsza świątynia została wybudowana w połowie XVI wieku. W pierwszej połowie XVII wieku kościół rozbudowano i nakryto sklepieniami zdobionymi dekoracją stiukową. W wieku XIX dokonano kolejnych zmian układzie i wyglądzie kościoła.
Cerkiew Prawosławna pw. Przemienienia Pańskiego
Cerkiew wybudowano w latach 1607-1633 dla bazylianów. Jest to świątynia trójnawowa, stworzona na planie podłużnym. Przód cerkwi tworzy czworoboczna wieża, a w środku odnajdziemy ikonostas pochodzący z drugiego ćwierćwiecza XVII wieku.
Kościół pofranciszkański (obecnie oo. Salezjanów)
Kościół pw. Najświętszej Marii Panny Anielskiej i św. Franciszka został wybudowany przez franciszkanów na miejscu poprzedniego drewnianego kościoła. Świątynia powstawała w latach 1635-1649. W 1817 roku kościół i klasztor opuścili franciszkanie, a świątynia na początku pełniła funkcję szpitala wojskowego, następnie fabryki mydła czy fabryki sukna. Dopiero w 1930 roku świątynia ponownie zaczął pełnić funkcje sakralne jako kościół pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych.
Cmentarz Żydowski – Stary Kirkut
Cmentarz znajduje się na Wzgórzu Grodzisko, powstał w pierwszej połowie XVI wieku. W czasie II wojny światowej został zniszczony, jednak do dziś zachowało się około 60 żydowskich pomników, gdzie najstarszy pochodzi z 1541 roku.
Dworek Wincentego Pola
Dworek został wybudowany w stylu klasycystycznym pod koniec XVIII wieku, na terenie folwarku Firlejowszczyzna. Na początku XIX wieku stał się własnością Franciszka Pola – ojca poety. Dworek przeniesiono w 1969 roku do Białowieskiej Góry, gdzie miał powstać skansen. Ostatecznie dworek stał się muzeum biograficznym Wincentego Pola.
Kościół pw. św. Agnieszki
Kościół wraz z klasztorem wybudowano dla oo. augustianów pod koniec XVII wieku. Jest to świątynia trójnawowa, z prezbiterium zamkniętym półkolistą absydą i ze sklepieniami zdobionymi dekoracją stiukową. Od 1866 roku jest to kościół parafialny.
Fabryka Eternitu Braci Rylskich
Budowę fabryki rozpoczęto w 1912 roku na terenie folwarku Firlejowszczyzna. Zaprojektowana przez Jana Koszyca – Witkiewicza. Należała ona do braci Rylskich. Pozostałością po całej zabudowie fabryki jest wieża wodna.
Kościół pw. św. Michała Archanioła
Kościół zaprojektowany przez Oskara Sosnowskiego i wybudowany w latach 1930-1938. Jest to świątynia bazylikowa, składająca się z trzech naw, na skrzyżowaniu których znajduje się wieża. Do budowy filarów, stropów oraz wieży użyto żelbetonu.
Dworzec PKP
Budynek dworca powstał w 1877 roku. Dworzec przebudowano na początku lat dwudziestych XX wieku. Obecnie, odnowiony i zmodernizowany budynek, z nowo wybudowaną częścią, otwarto w 2004 roku.